Botescià
“Zal hij het halen, dokter?”
“Hij heeft een hoofd als een gespleten watermeloen, Maresciallo, maar hij leeft nog. Eerlijk gezegd vraag ik me af waarom hij het loodje nog niet heeft gelegd ”
“Dat hebben we ons ook afgevraagd toen we het zo vonden, in een plas bloed, op de provinciale weg naar Gemona”
Professor Viganò deed zijn bril af en maakte deze schoon: “is hij aangereden door een auto?”
“Nee. Er zijn geen sporen op de weg, maar vooral: zijn fiets was helemaal intact, vreemd ”
“Maar heeft iemand gezien wat er gebeurde? Heb je onderzoek gedaan? ”
“Niemand zag iets. Er was ook niemand ter plaatste ten tijde van het ongeluk. Het is een mysterie. Het is niet duidelijk of hij gevallen is, zijn fiets is onbeschadigd. Er is slechts één andere optie … ”
“Wat is die dan?”
“Laten we het vergeten, dokter. ”
Het hoofd van de Carabinieri “ Maresciallo Rinaldi” begroette professor Viganò, de hoofdarts van de afdeling chirurgie van het ziekenhuis in Gemona, en ging naar de uitgang. Deze was beslist niet opgewekt.
door Antonio Fiore
Ottavio Bottecchia was een bekend personage, en niet alleen in Italië: een professionele wielrenner die de laatste twee Tour de France’s wist te winnen is zeker niet de eerste de beste. “Botescià” zoals hij in Frankrijk genoemd werd, had in ’24 en in ’25 met gemak de Tour gewonnen van de beste renners van zijn tijd gewonnen, met inbegrip van onder andere de gebroeders Péllissier.
Ottavio Bottecchia werd geboren als het achtste kind van een arm gezin met negen kinderen. Hij ging slechts een jaar naar school en werkte eerst als schoenmaker en daarna als metselaar. Zijn vader verliet het gezin om te werken in Duitsland. Bottecchia trouwde later en kreeg drie kinderen. Ondanks dat hij een overtuigde socialist was met antifascistische overtuigingen, sloot Bottecchia zich aan bij het Bersaglieri-korps van het Italiaanse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog. Vier jaar lang stuurde hij met een speciale vouwfiets boodschappen en benodigdheden aan het Oostenrijkse front. Tijdens het conflict nam hij malaria op en moest hij ook verschillende keren ontwijken. Bottecchia heeft op 3 november 1917 na de slag bij Caporetto een gasaanval doorstaan en tegelijkertijd dekking geboden voor terugtrekkende troepen. Bij Sequals werd hij gevangen genomen, maar ontsnapte terwijl hij 's nachts in gevangenschap werd gemarcheerd. Nadat hij teruggekeerd was naar Italiaanse linies, voerde hij tweemaal verkenningsvluchten uit in door Oostenrijk geleide gebieden, die inmiddels zijn thuisregio Colle Umberto omvatte. Bottecchia kreeg later een bronzen medaille voor moed Na het einde van de vijandelijkheden verhuisde Bottecchia in 1919 naar Frankrijk om te werken als metselaar, wat later leidde tot insinuaties dat hij geen Italiaan was hetgeen nog aangezwengeld werd door zijn sterke regionale accent. Bottecchia's familie bleef worstelen met armoede, en zijn jongste dochter stierf in 1921 op zevenjarige leeftijd. Bottecchia keerde terug naar Italië, waar hij competitief wielrennen begon. Hij won de Giro del Piave, de Coppa della Vittoria en de Duca D'Aosta in 1920 en de Coppe Gallo een Osimo, het Circuito del Piave en de Giro del Friuli in 1921.
De sportieve carrière van Bottecchia startte na de oorlog, toen hij begon met profwielrennen. Zijn eerste succes boekte hij in 1923 in de Ronde van Italië, waarin hij vijfde werd. Deze prestatie leverde hem een contract op bij het gerenommeerde Franse rijwielmerk Automoto, dat ook de Fransman Henri Pélissier en diens broer Charles in dienst had. In hetzelfde jaar won hij een rit in de Tour de France en werd hij achter Henri Pélissier tweede in het eindklassement.
Dit verhaal is echter niet overtuigend, helemaal niet, met een dergelijke bekend persoon in de hoofdrol, dat zal vast en zeker een nationale kwestie worden, precies dat wilde Rinaldi nou net als de pest mijden.
Het was een onaangenaam idee dat dit nieuws de interesse zou wekken van een bepaald iemand in Rome en vervolgens een aanmatigend telefoontje te ontvangen van de hoge priester met zwarte muts en zwart hemd die op zoek zal zijn naar zondebokken, het was zaak om geen aandacht te trekken van bepaalde personen.
Bepaalde informatie, echter, had hij al verzameld om niet te worden overrompeld. Het was namelijk bekend dat Ottavio Bottecchia en zijn broer Giovanni, in het recente verleden enige sympathie toonden voor socialistische ideeën, voor de anarchisten: de kampioen was bepaald niet het type personage dat het meest geliefd was in Rome, althans niet in 1927.
Misschien vond Rinaldi om deze reden Bottecchia wel sympathiek.
Ten eerste was hij een held van de Grote Oorlog en in die oorlog had “il Maresciallo” ook gevochten, hij had zelfs een broer in die oorlog verloren.
In de oorlogsverhalen over Bottecchia, beschreven hem toen als een buitengewoon moedig persoon.
Op de fiets moest Ottavio voor de Bersagliere (Piëmontees garderegiment ) ’s nachts een dertig ponds zwaar machinegeweer naar het front brengen. Hij werd verrast door de Oostenrijkers die hem staande wilden houden. Bottecchia echter wist van geen wijken, trapte nog eens harder op de pedalen terwijl de vijand het vuur opende. Hij wist het machinegeweer net op tijd af te leveren bij zijn eenheid, die hiermee de aanval van de Oostenrijkers wist af te slaan. Bottecchia wist met zijn actie het leven van honderden te redden. Bij een andere gelegenheid werd gezegd dat Bottecchia zelfs zijn gestolen fiets had teruggevonden in een Oostenrijkse loopgraaf en ze voor vuile honden had uitgescholden. Rinaldi had wat twijfels over de betrouwbaarheid van dit verhaal, maar in feite, op de weinige keren dat hij Ottavio te ontmoette, had hij het gevoel dat met deze man iets vreemds had, was hij misschien een beetje gek?
Hij dacht aan het voorkomen van “Botescià” Hij was erg dun, en had twee grote ogen als kastanjes, in een driehoekig gezicht, een arendsneus die leek op de bek van een uil en een voorhoofd doorploegd met diepe rimpels. Men kan zeggen dat hij het gezicht van een boer had, van een persoon die een verleden had van honger en ontbering en die vermoeidheid op zijn gezicht droeg.
” Maresciallo Rinaldi?”
Het hoofd van de Carabinieri werd terug naar de realiteit gebracht door de stem van de gezette Grosso. Er is een journalist, een zekere Borrella, die graag met u wil praten ”
‘En wat heb je hem verteld, Grosso? Denk je dat je met een journalist wilt praten? Nu? ”
“Nou, ik weet niet, Maresciallo”
Rinaldi zuchtte diep, richtte zijn blik naar de hemel en antwoordde: ‘Waar is die Borrella?’
“In de kazerne, mijnheer. Hij wacht daar al een uur ”
Tien minuten later zat Rinaldi achter zijn bureau, voor hem stond een klein mannetje met een snor, wiens eenvoudige gezichtsuitdrukking hem meteen al irriteerde.
“Mijnheer Borrella, het spijt me dat u uit Bologna kwam voor niks”
Borrella glimlachte en ontdekte een gouden snijtand: ‘Nee, Maresciallo. Ik weet zeker dat mijn reis nuttig zal blijken ”
“Ik zie niet in hoe. Er is hier geen nieuws in Gemona. Dit is een rustige plek”
“Denk u dat er in de plaats, waar een einde kwam aan het leven van een groot kampioen als Ottavio Bottecchia, geen nieuws zou zijn?”
Rinaldi zweeg: in feite had de man gelijk, hij leek al op de hoogte te zijn.
In 1924 startte hij, vanwege zijn klimmerstalenten, als een van de favorieten in de Tour de France. Hij won de eerste etappe en daarmee de gele trui die hij gedurende het verdere verloop van de Ronde niet meer zou afstaan. Mede dankzij vier ritoverwinningen werd hij de eerste Italiaan die de Tour won.
Ook in 1925 won hij de Ronde, weer met vier ritoverwinningen. Zijn dominantie was niet zo groot als het jaar ervoor. Zo moest hij enkele dagen de gele trui laten aan de Belg Adelin Benoît. Toch was zijn voorsprong op de nummer 2 in het eindklassement 54' 20", terwijl die in 1924 ‘slechts’ 35' 36" bedroeg.
Het jaar daarop moest Bottecchia ziek opgeven tijdens de bergetappe van Bayonne naar Luchon, die in een onweersbui gereden werd. Hij stond op dat moment 8e in het algemeen klassement. Pas in 1938 zou Italië weer een Tourwinnaar hebben in de persoon van Gino Bartali.
Borrella vervolgde: “Over de hele wereld word er over gesproken, en in Frankrijk neemt het nieuws de voorpagina’s van de kranten in beslag. ‘Botescià’ is een beroemdheid in Parijs, en het feit dat hij hier in het ziekenhuis met zijn hoofd half open ligt, geloof me, is dynamiet “- de journalist haalde diep adem -” Boven alles nog, omdat men niet weet hoe het is met zijn… ehm… blessure ”
Rinaldi staarde in de ogen van zijn gesprekspartner en vervolgt op de verbale toon: “Laatst, op 3 juni 1927 had Bottecchia Ottavio een plotselinge ziekte, van onbekende oorzaak, viel tijdens zijn dagelijkse training ’s ochtends van zijn fiets, bij Peonis, Trasaghis – niet ver van hier -. Hij viel met zijn hooft op de grond, resulterend in een schedelfractuur waarvoor hij in Gemona in het ziekenhuis werd opgenomen, hij ligt thans in coma ”
“Informatie die ik al ken, mijnheer de maresciallo, dank u. Kunt u me nog meer er over vertellen? ‘
“Nee”
“Dan zal ik u zeggen wat ik zelf vernam: ik sprak met een van de boeren die Bottecchia halfhartig op straat vond. Hoe kwam het dat zijn fiets intact was en dat er geen tekenen waren op de grond van een val, geen remspoor van een val? ”
“Alles moet nog worden beoordeeld en geëvalueerd”
“Weet u tenminste wat er afgelopen maart is gebeurd? Iets meer dan twee maanden geleden? ”
“Nee, wat is er dan gebeurd? ” antwoordde Rinaldi en sloot zijn ogen een beetje: hij wist al waar die Borrella heen wilde.
“De broer van Ottavio, Giovanni, werd tijdens een training op zijn fiets door een auto geraakt en hij stierf terplekke: is het toeval?”
“Wilt u mijn oprechte mening? Ja, het lijkt mij een betreurenswaardig toevalligheid ”
Borrella leunde op het bureau, van het hoofd van politie en vroeg: ‘Vind u het erg als ik een sigaar rook, mijnheer Rinaldi?’
“Gaat uw gang maar weet, ik heb geen tijd: ik heb veel dingen te doen ”
De journalist stak een Toscaan aan, inhaleerde de eerste trek en vuurde de rook naar boven af met een glimlach, die zijn tevredenheid uitdrukte.
Rinaldi keek hem zwijgend aan.
“Weet u waarom ik zo geïnteresseerd ben in Ottavio Bottecchia?”
“Eerlijk gezegd niet”
“Ik zal het vertellen. Ik ontmoette hem op het station van Bologna, vier jaar geleden, in 1923”
“Ah, ja? Hoe bedoelt u?”
“Ik had in opdracht van Desgrange, de organisator van de Tour de France, een aantal goede Italiaanse wielrenners te zoeken die zouden kunnen fungeren als knecht in het team van Pélissier: Automoto. Kampioenen als Girardengo, de beste Italiaan van destijds, ze kostten te veel, men was op zoek naar een goedkopere renners ”
“En zo?”
“Ik vond hem daar, Ottavio: zittend op een bankje in het station, een broodkorst met een stuk kaas kauwend. Aan zijn zijde was de zak met spullen uit de laatste race waaraan hij had deelgenomen, de dag ervoor. Ik wist heel goed wat erin zat: rijsttaart, een halve kip, jam en suiker ”
Rinaldi lachte: “Interessant. Heb je een artikel voor je krant geschreven? ‘
“Ja, maar slechts een jaar later, toen hij zijn eerste Tour won, toen kwam die gebeurtenis weer bij me op. In elk geval vroeg ik hem waarom hij zijn voorraadzak niet had gegeten. En weet je wat hij heeft geantwoord? ‘
“Luister, dat heb ik achtergehouden om naar huis te brengen. “Cussì the pol magnar calcossa”, vertelde hij me in het dialect. Begrijp je nu wie Bottecchia was? Hij reed honderden kilometers op wegen waar die je niet eens een muilezel zou beklimmen, leed honger, bracht zijn etenszakje mee naar huis”
“Hij was ongetwijfeld een buitengewoon persoon, maar in deze contreien zijn er velen zoals hem: boeren getemperd door duizend ontberingen, en gewend aan zware arbeid”
Borrella inhaleerde een lange sleep van zijn sigaar: “Het lijkt erop dat Bottecchia de laatste jaren bij sommige gelegenheden socialistische ideeën heeft verwoord en dat hij zelfs doodsbedreigingen had ontvangen: wist u dat, Maresciallo?”
“Waar wil je heen, Borrella?”
“Nergens, Maresciallo. Nergens. We praten er niet meer over, laten we hopen dat Ottavio snel zal herstellen en ons kan vertellen wat er gebeurd is”.
Ottavio Bottecchia raakte echter niet uit de coma waarin hij op die 5e juni 1927 was geraakt, en stierf tien dagen later, het onopgelost het mysterie van het tragische ongeval waarvan hij het slachtoffer was bleef onopgehelderd.
Kortom, niemand wist uit te leggen hoe de grote wielrenner een schedelbasisbreuk opliep met hiernaast ook nog ontelbare kneuzingen.
Er zou sprake zijn van een ijskoude drank die een ziekte en de daaropvolgende val van de fietser had kunnen veroorzaken, maar deze veronderstelling leek niet waarschijnlijk, in verhouding tot het aantal en de ernst van de verwondingen die Bottecchia had geleden.
Vandaar dat de vermoedens, dat het een aanslag betrof, de waarschijnlijkste is.
Iemand sprak over een strafexpeditie van Franse supporters, maar dat was geen geloofwaardige hypothese.
Iemand anders bracht het gebruikelijke verhaal van de jaloerse echtgenoot naar voren, maar zelfs dan kon niemand iets bewijzen, noch heeft iemand ooit de misdaad opgeëist.
Enkele jaren later heeft een lokale boer, op zijn sterfbed, onthuld hij dat hij Bottecchia een pak slaag had gegeven omdat hij druiven stelen van de wijngaard: een hoogst onwaarschijnlijk versie van de gebeurtenissen, alleen al omdat het incident plaats in juni plaats vond, in die maand waren er geen eetbare druiven in de velden.
Ondanks zijn successen werd Bottecchia in zijn thuisland nooit de gevierde renner. Zijn successen boekte hij in Frankrijk en "campionissimi" als Alfredo Binda en Costante Girardengo spraken meer tot de verbeelding dan de stille Bottecchia.
In juni 1927 werd hij aan de kant van de weg gevonden met een ernstige schedelbasisfractuur. Zijn fiets had geen schade opgelopen en stond netjes tegen een boom. Hoewel Bottecchia snel naar het ziekenhuis kon worden gebracht, stierf hij enkele dagen later op 32-jarige leeftijd. Een boer bekende later toen hij op sterven lag dat hij een scherpe steen naar Bottecchia had gegooid, toen hij de wielrenner had betrapt bij het stelen van druiven. Sceptici wijzen erop dat in juni de druiven nog niet rijp zijn en het ook voor een wielrenner niet aantrekkelijk is om onrijpe druiven te eten.
Een Italiaan die naar New York was verhuisd heeft eveneens opgebiecht dat hij de wielrenner heeft gedood, in opdracht van de maffia. Ten slotte vertelde de priester die Bottecchia in zijn laatste uren had bijgestaan, in 1973 – ook weer op z’n sterfbed – dat Bottecchia gedood was door fascisten, die jaloers waren op zijn successen. Inderdaad stak hij zijn socialistische sympathieën niet onder stoelen of banken in het Italië van Mussolini, maar de fascisten zagen hem toch ook als zoon van het nieuwe Italië. De afwezigheid, bij de begrafenis van Bottecchia, van de sterkste Italiaanse renners van de tijd, zoals Costante Girardengo en Alfredo Binda zou deze hyphothese steunen. De Pélissier broers en ook diverse renners uit België waren wel aanwezig om hun laatste eer te bewijzen.
Jaren later zei een Italiaanse balling in Amerika – waarschijnlijk een leugenaar – dat hij de dader was van de moord in opdracht van het regime, vanwege de socialistische opvattingen van de Treviso-kampioen.
Het is politieke moordzaak, zo werd gezegd, een gerucht dat ook aanhoudend verspreid werd in Frankrijk, en in zekere zin ook ondersteund werd door de voormalige pastoor van Gemona, vele tientallen jaren na de feiten. Was de dood was Bottecchia te wijten aan een fascistische aanslag?
Feit blijft dat ware doodsoorzaak wel nimmer achterhaalt zal worden. Ottavio Bottecchia, hij was in ieder geval een van de grootste wielrenners in de sportgeschiedenis. In de loop van slechts vier seizoenen is hij erin geslaagd heel belangrijke koersen te winnen, waaronder met name twee keer de Tour de France en Milaan-Sanremo.
Het waren de slaven van de weg , die reden in de zwaarste bergetappes, op een moment dat de straten in erbarmelijke staat waren, de fietsen waren zwaar, ritten van enkele honderden kilometers lang – het vertrek vaak plaats in het holst van de nacht – en tijdens de race was er niet de minste verzorging.
Het gezin – oorspronkelijk afkomstig uit de regio Treviso – was erg arm, en zeker, Ottavio en zijn twee broers leden honger in hun kindertijd.
Hij ontdekte de fiets tijdens zijn militaire dienst, als fietser van Bersagliere, tijdens de Eerste Wereldoorlog
Het was in die jaren dat zijn luitenant hem te begon trainen, een zekere Gallia, die een goed amateur-renner was uit Piemonte.
Bottecchia zelf vertelde dat, als hij zich de zware bergmarsen, met die zware wapens, in zijn diensttijd herinnerde, de meest veeleisende bergen van de Tour – zoals Galibier en Izoard – meer op wandelingetjes leken……
